Verslag van Afrikareis ‘Sankofa, we gaan terug om verder te gaan’.

Voorwoord
In juli 2023 kreeg het Broos Instituut financiering om met vier slavernij-nazaten een studiereis naar Afrika te ondernemen. Het doel was om via verschillende kennisinstituten kennis en kunde te gaan halen die ons door de transatlantische slavernij ontnomen was. Behalve de specifieke doelen die door de verschillende leden werden nagestreefd, hadden we ook een gezamenlijk doel: We wilden graag weten hoe het gesteld is met de economische situatie en de economische flosofie van de jongere generatie Ghanezen, vanwege onze interesse in de economische situatie van Afro Surinamers. Aan dat doel is ruimschoots voldaan. 

Het is een overvolle studie-orienteringsreis geworden waar veel kennis is terug gevonden. Maar ook was het een ervaring om nooit te vergeten; we zijn terug gekomen niet alleen met meer kennis van wat er gebeurd moet zijn 400 jaar geleden met onze voorouders, maar ook met kennis over muzikale ervaringen en vaardigheden, meer kennis over de verschillende talen die de oversteek gemaakt zouden hebben, en meer kennis van de economische situatie van de huidige jongere generatie Ghanezen.
 

Organisatie
We vertrokken met drie man vanuit Suriname: Renate Sluisdom, taalkundige en projectleider, Liesbeth Peroti, muziekpedagoog en geinteresseerd in Afrikaanse volksmuziek, en Roel Haakmat, gedragswetenschapper en geinteresseerd in het gedrag van mensen die door slavernij ontheemd zijn en niet terug zijn gegaan. De vierde persoon, Marvin Hokstam, senior journalist, en geinteresseerd in het vertellen van het onbekende verhaal, maakte de trip enkele maanden later vanuit Nederland. In Suriname voegden we nog een vijfde persoon toe aan het project: Ryaen Larose, de journalist die voor de verslaggeving en bekendmakingen zorgde via verschillende radio- en tv-stations.
 

Voorbereiding inhoudelijk
De drie reizigers vanuit Suriname (en ook de mediaman) waren allemaal student aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname, in de tweejarige universitaire certificaatcursus Afro Surinaamse Ontwikkeling Studies. Daar begon onze voorbereiding. Als adviserende Afrika-kenners kozen we onze docent professor Franklin Jabini, en de Surinaamse ambassadeur in Ghana, mevrouw drs. Fidelia Graand-Galon. Deze twee personen hebben ons voorzien van talrijke contacten voor reis naar en verblijf in Ghana, maar vooral ook voor onze contacten met universiteiten, waar we onze vragenlijst voor het economisch onderzoek zouden afnemen.
 

Economische vragenlijst
De vragenlijst en de resultaten daarvan worden in hun geheel bijgevoegd aan dit verslag. De bedoeling was antwoord te krijgen op de vraag wat en hoe jonge Ghanezen denken over mini economische
vraagstukken. Het was hartverwarmend en grappig om te zien hoeveel zaken we herkenden vanuit onze Afro-Surinaamse groep in Suriname.
 

Laweh University
De eerste zestien deelnemers aan de questionnaire vonden we aan de Laweh University. Leiding gevenden van deze Universiteit hebben ons afgehaald van de luchthaven en ons de eerste twee nachten gehuisvest. Deze Universiteit was ons geadviseerd door professor Jabini. Het bleek een (grotendeels) online Universiteit te zijn, waar we weinig kennis vandaan konden halen. Wel zorgden ze voor een hele klas (zestien) studenten die toevallig voor een fysieke les ‘on campus’ waren, en die ter plekke onze online vragenlijst hebben ingevuld.
Andere universiteiten
Bij de ambassadeur mw. Fidela Graand-Galon kregen we behalve een koninklijk onthaal ook de contacten voor de University of Ghana (in Legon). Via Liesbeth, die eerder in Ghana geweest was kwamen we aan de University of Cape Coast in Cape Coast, en via onze universitaire certificaat studie kwamen we in contact met professoren van de KNUST Universiteit in Kumasi.
 

University of Ghana in Legon
Hier verzamelden we de meeste informatie en kregen we lectures over talen en gesschiedenis. Het terrain is levensgroot: er zijn universitaire taxi’s die studenten en personeel van de ene naar de andere lokatie kunnen brengen. De campus huisvest naast een aantal grote bibliotheken een ziekenhuis, een reisbureau, banken, winkels en natuurlijk studentenhuisvesting. Het hele complex is groter dan een middelgroot dorp in Suriname. Hier leerde ik over het Builsa-volk, dat met success slavenronselaars heeft bevochten en zo een radertje is geworden in het geheel van afschaffing van de slavenhandel. Deze Universiteit biedt een complete studie African Studies aan.
 

KNUST University in Kumasi
Deze universiteit is gevestigd in Kumasi, een stad op enkele uren rijden afstaand van Accra. De grootte en uitgestrektheid van de campus is zo mogelijk nog imposanter dan die van de Universiteit van Ghana, in Accra, Legon. KNUST is de zusteruniversiteit van AdeK in Suriname, als het gaat om Afrikaanse studies. Er worden samenwerkingen uitgewerkt met AdeK voor studiebeurzen voor ‘highschool graduates’ , e nook voor allerhande African studies voor de cursisten van AfroSurinaamse Ontwikkeling Studies. Op deze Universiteit mochten we een graduation-ceremonie meemaken van meer dan 300 graduates, waar vele politieke en universitaire hooggeplaatsen bij aanwezigen waren.
 

University of Cape Coast
De Universiteit van Cape Coast is op zich zeer belangrijk voor ons, omdat Cape Coast de plaats is waar veel slavendepots waren. Iets wat ons voornamelijk is opgevallen hier is da took de Afrikanen die achterbleven een generationeel trauma hebben: van hun voorouders zijn kinderen, broes en zuster ooit het grote water opgegaan om nooit meer terug te komen. We konden de pijnin de stem van de rondleider proeven. Het was zeer apart om te beseffen dat wij in Suriname of elders in het Caraibisch Gebied, niet alleen staan in ons trauma.
Er is een departement African and International Studies. Er is een talenfaculteit die twee taalfamilies bestudeert, Akan en Ga. Ze zijn echter niet voor outsiders bestemd, want talen van instructie zijn Akan en Ga.

Wat we hebben geleerd /meegemaakt, meegenomen
We hebben behalve de bezoeken aan de universiteiten zoveel meer meegemaakt, teveel om op te noemen. Toegevoegd aan dit verslag is een fotoverslag waarin we met behulp van 15 foto’s verslag doen van onze reis. Hieronder sommen we het een en ander op:
*De warme, liefdevolle ontvangst (en ondersteuning later, toen we voor een klein probleempje kwamen te staan) door de ambassadeur van Suriname in Ghana, Hare Excellentie drs. Fidelia Graand-Galon
*Het diner met de Surinaamse ambassadeur en de Ga Mantse (de koning van de Ga);
*Bezoek aan een reisbureau op het terrein van University of Ghana in Legon, Accra, waar we veel hebben geleerd over velerlei culturele festivals die te maken hebben met gevechten tegen slavenhandel en slavernij;
*Het bezoek aan het Kwame Nkruma Mausoleum, waar we allemaal zwaar van onder de indruk waren.
 

We startten deze onderzoeks-orientatiereis onder het Adinkra-symbool Sankofa, het symbool voor positieve terugkeer. Aan het eind van de trip voelen we ons mee ren meer verbonden met het Adinkra-symbool Nea Onnim, het symbool voor kennisvergaring en lifelong learning.
 

De tickets vielen veel duurder uit. We besloten om in plaats van alles met KLM te doen, gedeeltelijk SLM en daarnaast schrapten we Benin van het programma. In plaats van Benin bezochten we Kumasi als derde stad in Ghana. Achteraf bezien, zou Benin erbij voor een veel te vol programma hebben gezorgd. De visa voor Nederland hoefden niet meer, omdat we in transit waren. goed begrepen. Voor onze mediaman die de contacten met radio- en tv stations voor ons regelde, hadden we geen bedrag begroot aanvankelijk.

Lees ook deze artikelen die op Afro Magazine werden gepubliceerd aan de hand van onze reis naar Ghana:

https://afromagazine.nl/nieuws/surinaamse-studenten-op-afrika-orientatiereis-sankofa

https://afromagazine.nl/opinie/ze-hebben-ons-niet-zomaar-verkocht

https://afromagazine.nl/nieuws/kromanti-en-luangu-de-geheime-afrikaanse-talen-van-suriname